تربيت و تعليم در محيطي غني شده: محيطي عملياتي و بستري از فناوريدر مدرسه حکمت، دانش‌آموزان، در يك محيط غني از ابزارها و فعاليتها رشد مي‌كنند. دانش‌آموز همانند يك پژوهشگر در يك مركز پژوهشي، در محيط كاري خود فعال است و در پروژه‌هاي مختلف فعاليت مي‌كند. محيط كلاس دانش‌آموز براي چند سال در مقطع ابتدائي يا راهنمائي يا دبيرستان، ثابت و مشخص است. مربي او، محل كلاس او، ميز او، و همكلاسي‌هاي او، هر سال تغيير نمي‌كنند. مربي با دانش‌آموزان خود تعامل نزديكي دارد. او طي چند سال، رشد و ارتقاء خصوصيات دانش‌آموز را دنبال مي‌كند؛ و دانش‌آموز را در طي مسير خود راهنمائي و ياري مي‌كند. در مدرسه حكمت، جلسات به جاي شكل سخنراني آن، بيشتر به شكل بحث و گفتگو، در فضائي نقادانه برگزار مي‌شود. ضمن آنكه دانش‌آموز در محيطي غني از ابزارها و فعاليتها قرار دارد. او بسياري از موضوعات را در كار عملي ياد مي‌گيرد. او ياد مي‌گيرد چگونه در يك گروه در كنار سايرين فعاليت كند؛ و بعضا خود نيز گروهي را مديريت و رهبري نمايد. آزمايشگاه و كارگاه مدرسه براي فعاليت فعال و خودجوش دانش‌آموزان، دائما فعال و در دسترس دانش‌آموزان است. دانش‌آموزان مي‌توانند تقريبا هر زمان كه بخواهند، تنها با حضور و نظارت يك بزرگتر از مربيان يا خانواده‌ها، در آزمايشگاه و كارگاه حضور پيدا كرده و خود عملا به كسب تجربه بپردازد. |
| در مدرسه حكمت، سامانه مديريت آموزشي نقش كليدي را در مديريت فرايند آموزش ايفا مي‌كند. اولا اين سامانه با در اختيار قراردادن محيطي غني از منابع، متشكل از چند هزار ساعت فيلم آموزشي، كتابهاي الكترونيكي، متون و سايتهاي علمي و آموزشي در قالب يك بستر دسترسي امن به اينترنت، امكان استفاده موثر دانش‌آموز از اين منابع را فراهم مي‌آورد. ثانيا اين سامانه با مدل كردن يادگيري دانش‌آموز و خصوصيات او، به تنظيم برنامه درسي مبتني بر خصوصيات دانش‌آموز كمك مي‌كند.
در مدرسه حكمت هر دانش‌آموز نقشهاي جدي را در محيط مدرسه ايفا مي‌كند. يك شعار مدرسه حكمت اين است: “هر كاري را كه مي‌توان به دانش‌آموزان واگذار كرد، به آنها واگذار كنيد”. جديت نقشها در حدي است كه هر دانش‌آموز، به عملكرد دانش‌آموز ديگر نياز دارد. مديريت خدمات چايخانه گرفته، تا نظافت مدرسه، انبارداري، مديريت و تصدي تجهيزات، كتابداري، مديريت بخشهاي مختلف آزمايشگاه و كارگاه، خدمات رايانه‌اي و حتي آموزش رايانه و رفع اشكال به ساير همكلاسي‌ها، نمونه نقشهايي است كه دانش‌آموزان در محيط مدرسه حكمت ايفا مي‌كنند. در صورتي كه يك دانش‌آموز نقش و وظايف خود را به صورت مناسب انجام ندهد، اين ساير دانش‌آموزان هستند كه به او به صورت هنجاري فشاري را وارد مي‌كنند، تا در ايفاي نقش خود فعالتر عمل كند. ارزش يابي عملكرد هر دانش‌آموز نيز از مجاري مختلف صورت مي‌گيرد. اولين مجراي ارزش يابي، ارزش يابي توسط خود اوست. او دائما خود را مورد ارزش يابي قرار داده، و پيشرفت و نقاط خلاء خود را دنبال مي‌كند. همچنين مربي نيز دانش‌آموز را مورد ارزش يابي قرار داده، و رشد او را مورد بررسي قرار مي‌دهد. سامانه مديريت آموزشي نيز، با توجه به اطلاعاتي كه از دانش‌آموز و فعاليتهاي او دارد، و نيز تعامل مستقيم دانش‌آموز با اين سامانه، دانش‌آموز را به صورت هوشمند مورد ارزش يابي قرار داده، و رشد او را با توجه به مولفه‌هاي خصوصيات فردي و علمي و مهارتي، مدل مي‌كند. همچنين، دانش‌آموز با تعامل موثر با محيط فعال بيرون از مدرسه در گردشهاي علمي و ساير فعاليتهاي مدرسه، از غناي محيط بيروني نيز براي يادگيري خود به صورت موثر استفاده مي‌كند. در مجموع، دانش‌آموز در محيطي سرشار از درگيري در مسائل مختلف علمي، عملي و مذهبي، قرار دارد و فعاليت مي‌كند. |
كلاس به عنوان محل كار دانشآموزدر مدرسه حكمت، محل استقرار دانش‌آموز براي مدت چند سال تحصيل در مقطع مربوطه، ثابت است. او اغلب تكاليف وفعاليتهاي آموزشي را در كلاس انجام مي‌دهد؛ به همين دليل نيازي به حمل كيف سنگين به منزل وجود ندارد. ضمن آنكه مربي نيز طي اين چند سال، در همان كلاس مستقر است. مربي و دانش‌آموز به كلاس خود احساس تعلق و وفاداري مي‌كنند؛ و براي خود نسبت به كلاس احساس هويت مي‌كنند. محل كلاس، مربي، محل نشستن، صندلي، ميز، و تجهيزات دانش‌آموز طي اين مدت ثابت است و با دستور معلم و مدرسه و همچنين رفتن به سال بالاتر تغيير نمي‌كند. |
| كلاس براي دانش‌آموز و مربي نظير محل كار و بخصوص نظير محل كار يك پژوهشگر است. همانطور كه يك پژوهشگر نمي‌تواند محل بي‌ثبات را تحمل كند، و نياز به محل با ثبات دارد، دانش‌آموز و مربي هم نياز به محل با ثباتي دارند.
دانش‌آموز يك پژوهشگر است كه موضوع پژوهشي او دانش، مهارت و خصوصيات مطلوب خود اوست. مربي هم يك پژوهشگر است كه موضوع پژوهشي او، دانش‌آموزان او تعليم آنها است. |
محيط كاري براي يك پژوهشگراين دانش‌آموز پژوهشگر، از يك طرف در محيط پژوهشي خود، ابزارها و تجهيزات لازم را بكار مي‌گيرد. محيط او داراي ثبات است. منابع غني و در دسترسي را در اختيار دارد. از طرف ديگر برنامه درسي مدرسه، اين پژوهندگي دانش‌آموز را مورد حمايت قرار مي‌دهد. براي اين حمايت، برنامه درسي به صورتي پويا، و در قالبي نزديك به يك برنامه پژوهشي، سامان مي‌يابد. در طرف ديگر، دانش‌آموز، همانند يك پژوهشگر در محيط كار خود، بين محيط خانه و زندگي، و محيط كار تمايز قائل شده، و كارهاي خود را اغلب در محيط كار خود انجام مي‌دهد. او تا حد زيادي در محيط كار خود آزادي داشته و با استفاده از اين آزادي نسبي، به فعاليت مي‌پردازد. در برخي از ساعتها او و ساير دانش‌آموزان و مربي، در جلسات كاري يا آموزشي شركت مي‌كنند. ضمن اينكه اين دانش‌آموز، با محيط بيروني مدرسه، به صورت مناسب داراي تعامل است؛ از محيطهاي بيروني بازديد مي‌كند؛ در فعاليتهاي محيطهاي بيروني شركت مي‌كند، و از مشورت متخصصين بيروني استفاده مي‌كند. |
تعليم و تربيت در فضائي خود جوش و فعالمدرسه حکمت، محيط خسته كننده و كسالت آور در كلاسهاي سخنراني نيست، بلكه فضائي فعال، پر تلاش و جذاب است. دانش‌آموز در محيط مدرسه در پروژه‌هاي مختلف عملياتي درگير است. او به جاي مصرف كننده منابع و كتابها و متوني كه توسط ديگران آماده شده، و به صورت خوراك به او داده مي‌شود، خود در فرايند توليد متون و محتوي مشاركت مي‌كند. او در اين فرايند توليد ياد مي‌گيرد. او در گروههاي تخصصي مختلف فعال است. در كلاس درس نيز او به صورت مباحثه و چالش و نقد، فعاليت مي‌كند. ضمن اينكه او در بسياري از فعاليتهاي مدرسه، بصورت جدي ايفاي نقش مي‌كند. |
دانش‌آموز داراي هويتدانشآموز، ياد مي‌گيرد كه بداند كه كيست، چه ويژگيهائي دارد، و خود را بهبود ببخشد. مدرسه براي او با ويژگيهاي منحصر به فردي كه دارد، احترام مي‌گذارد، و وي را در ارتقاء و اصلاح آنها ياري مي‌كند. هر دانش‌آموز خودش است، نه يكي از دانش‌آموزان. او مطابق استعدادها، علائق و خصوصيات فردي خود ياد مي‌گيرد. در ارزش‌يابي، او با خودش مقايسه مي‌شود، نه به صورت مطلق با ديگران! مسير طي شده توسط او، مي‌تواند با مسير طي شده ديگران متفاوت باشد، و او با توجه به خصوصيات و ويژگيهاي فردي از مسير متفاوتي به يك هدف مشخص دست پيدا كند. مسيري كه با نيازمنديها، خصوصيات، ابعاد شخصيتي، و استعدادهاي او تطابق دارد. نه تنها به او نشان داده مي‌شود كه متفاوت است، بلكه به او اجازه متفاوت ماندن داده مي‌شود، و اجباري براي هم شكل شدن با ديگران بر او تحميل نمي‌شود. |
| مدرسه براي تحقق اين ابعاد هويتي، برنامه درسي متفاوتي را پيش روي هر دانش‌آموز قرار مي‌دهد. بدين ترتيب ويژه‌گرائي برنامه درسي، مهمترين ركن در دستيابي به اين هويت است. نقش خود دانش‌آموز در انتخاب مسير، ارزيابي خود از خود، ارزش‌يابي متفاوت، تنوع فعاليتها و برنامه‌ها، مالكيت و احساس تعلق به كلاس، و ثبات و هويت محيط، از ملزوماتي هستند كه در بستر برنامه درسي مدرسه، براي تحقق هويت، فراهم مي‌شوند. |
ايفاي نقش جدي دانش‌آموزان در مدرسهدر اين مدرسه، كارهاي زيادي بر عهده دانش‌آموز است و او ياد مي گيرد كه مسئوليت كارها را پذيرفته و به خوبي آنها را انجام دهد. ديگران به انجام كارهاي او نياز دارند. |
