مدرسه اکتشاف

در رویکرد مدرسه ای حکمت بسترهای متعددی فراهم می شود که کودکان با انگیزه خود به دنبال کشف و اکتشاف بروند.

بچه ها باید به فهمیدن یک موضوع احساس نیاز کنند، و خودشان آن موضوع را کشف کنند. به جای آنکه ما به صورت دستوری آنها را مجبور به حفظ کردن موضوعی کنیم که آنها نه به آن نیازی احساس می کنند، نه کاربردی از آن را درک می کنند.

شاگردان، به جاي يادگرفتن موضوعات در كلاسهاي انتزاعي رياضي، علوم و فارسي، در شرايط نزديكتر به محيط واقعي، تمام موضوعات درسي را ياد مي‌گيرند. به جاي اين كلاسهاي انتزاعي، در مدرسه حكمت كلاسهائي تشكيل مي‌شود كه به محيط واقعي زندگي شاگردان نزديكي بيشتري داشته و به صورت موثري براي شاگرد ملموس و قابل درك است. حكايت و حكمت، كسب و كار، سير و سفر، گردش علمي و باغباني، از جمله كلاسهاي مدرسه حكمت محسوب مي‌شوند. در عين اينكه در تمام اين كلاسها، موضوعات انتزاعي رياضيات، علوم و نظاير آن، بصورت كامل پوشش داده مي‌شود. به عبارت ديگر شاگردان در اين محيط در شرايط نزديكتري به واقعيتهاي ملموس، مسائل انتزاعي را ياد مي‌گيرند. بدين ترتيب، علاوه بر پوشش كل مطالب كتابهاي درسي، و هضم و نهادينه شدن يادگيري موضوعات آن در شاگرد، طيف وسيعتري از موضوعات، گاه تا چند برابر، با زحمت كمتر، و با شوق و انگيزه يادگيري بيشتر، در فهرست يادگرفته‌هاي شاگرد قرار مي‌گيرد. شاگردان با ياد گرفتن در محيط ملموس و واقعي، طوطي وار حفظ نمي‌كنند، بلكه بصيرت پيدا مي‌كنند.

در رویکرد حکمت محوریت بر استاد و شاگردی است، و در استاد و شاگردی، اکتشاف شاگرد یک اصل است. در رويکرد استاد و شاگردي، استاد همراه شاگرد يک فرايند زندگي کردن را تجربه مي کند. در خلال زندگي شاگردان همراه استاد يا مربي، استاد با رهنمودهائي که به شاگردان مي دهد، بسترهائي که فراهم مي کند، کارهائي که شاگرد را در آن درگير مي کند، و زماني که شاگرد با فراهم شدن زمينه دروني در او نياز به تعليم مستقيمي نيز دارد، تعليماتي نيز به او مي دهد، يادگيري خودانگيخته اي را در شاگردان رقم مي زند. در اين مسير استاد بايد در کنار شاگرد حرکت کند، با بستر سازي و تحريکهاي مناسب در او شور براي حرکت ايجاد کند، با چالشهائي که ايجاد مي کند در ذهن او پرسشهائي را ايجاد کرده و فکر شاگرد را براي جوشيدن سوال و کشف پاسخ آن بارور کند، و شکوفائي شاگرد را در ابعاد مختلف شخصيتي، فرهنگ، مهارت و دانش، تسهيل کند. مربي تنظيم تمام برنامه و فعاليتهاي شاگردان را مرحله به مرحله به همراه خود آنها انجام  داده، و آنها را در مسير رشد رهبري مي کند. مربي تلاش مي کند تا حتي الامکان خود در فرايند يادگيري شاگرد مداخله نکرده، بلکه تحقق يادگيري را در او تمهيد و تسهيل کند. او رشد شاگردان خود را مرحله به مرحله پرستاري کرده، و ضمن رصد ارتقاء آنها، تمهيدات لازم با توجه به شرايط هر شاگرد را در هر زمان اتخاذ مي کند.

و بسته های آموزشی یکی از مهمترین ابزارهای رویکرد مدرسه ای حکمت در یادگیری اکتشافی است.

در خودیادگیری عمیق، توضیحات معلم یکی از ضعیف ترین شیوه ها است؛ چون در آن مستقیما موضوع توضیح داده می شود، در حالی که در یادگیری عمیق، خود شاگرد باید موضوع را کشف کند. تلاش ما آن است به آنها اجازه دهیم خودشان فکر کنند و خودشان کشف کنند و خودشان به نتیجه برسند. به جای مجبور کردن شاگرد در یک گردونه همگرای فکری، سعی می کنیم شاگردان را در میدان واگرای تفکر درگیر کنیم، که ذهن او را خلاق و کاوشگر و مکتشف تربیت کند. چیزی که متاسفانه تفکر کتاب درسی و دروس رسمی آموزش و پرورش بر خلاف آن عمل می کند و بلای جان تفکر و خلاقیت کودکان ما شده است.

مسئله این است که شاگردان باید خودشان موضوعی را که به عنوان موضوع مد نظر کلاس و معلم برای یادگیری تعیین شده است، یاد بگیرند (در مورد این مد نظر بودن موضوع توسط کلاس و معلم برای یادگیری جلوتر مجددا صحبت می کنیم).  یعنی معلم موضوعی را به بچه ها اعلام کرده، و بچه ها باید از طریق محتوای در دسترسشان، که ممکن است توسط خود معلم در اختیار آنها قرار گرفته باشد، موضوع را فراگیرند.

اگر می خواهیم موضوعی را با این فرض به بچه ها تعلیم دهیم، می توانیم مجموعه ای از این محتواها را که از آن صحبت شد، در اختیار او قرار دهیم و از او بخواهیم که با مشاهده و مطالعه و کار با آنها، موضوع را یادبگیرد. ما نام این مجموعه محتوا را “بسته یادگیری” یا به اختصار “بسته” می نامیم.

پس مربی می تواند یک بسته را به شاگردان بدهد و از آنها بخواهد که تا زمان مشخصی آن را مشاهده و مطالعه و مورد عمل قرار داده، و در کلاس برای فعالیتهای بعدی حاضر باشد.

این بسته می تواند به صورت:

– الکترونیکی (مثلا در قالب یک لوح فشرده – در مورد محتواهائی که به صورت الکترونیکی ذخیره شده اند)،

– یا به صورت کاغذی (مثلا فتوکپی متون)،

– یا به صورت فیزیکی (مثلا ابزارهای کمک آموزشی)،

در اختیار شاگردان قرار گیرد.

در رویکرد حکمت، در حال حاضر بسته های آموزشی تمام مباحث دروس رسمی و بخشی از دروس غیر رسمی به صورت الکترونیکی آماده شده و در محیط شبکه مدرسه در اختیار شاگردان قرار می گیرد.