معرفي اجمالي رویکرد مدرسه ای حكمت

هو الحكيم

رویکرد مدرسه ای حكمت، نگاهي متفاوت به تعليم و تربيت

فرزندانمان را به مدرسه مي فرستيم، اما از آنچه در مدرسه بر آنها رخ مي دهد نگرانيم!

فرزندان ما كه قبل از ورود به مدرسه تمايل شديدي به يادگرفتن داشتند، و آنها دست ما را براي يافتن پاسخ به سئوالاتشان مي كشيدند، ناگهان پس از ورود به مدرسه، علاقه خود را به يادگرفتن از دست مي‌دهند، و ما مجبور به هل دادن و مجبور كردن آنها به يادگيري هستيم. اينجا چه اتفاقي افتاده است؟ آيا مشكل از فرزندان ما است؟ يا اين مشكل در نظام و شكل تعليم و تربيت مدارس است؟
از اين نگرانيم كه مدرسه فرزندانمان را بر خط مونتاژ تعليم و تربيت قرارداده و هويت او را از او گرفته، پرورش ابعاد مختلف استعدادها، شخصیت، فرهنگ، مهارتها و توانمندیهای فردی و اجتماعی او را فراموش كرده، و او را به انباشته كردن محفوظاتي وادار مي‌كند. محفوظاتي كه بجز كسب يك مدرك، در زندگي واقعي او نقش جدي ندارد. بلكه مدرسه نيازمنديهاي واقعي زندگي و كاري فرزندمان را فراموش كرده، و او براي موفقيت در زندگي و شغل خود، بايد اين نيازمنديها را مستقل از مدرسه كسب كند.
از اين نگرانيم كه مدرسه نه تنها محبت و معرفت فرزندمان را به دين، قرآن و اهل بيت افزايش ندهد، بلكه با اجبار به حفظ معلومات ديني و انجام رفتارهاي مصنوعي، اين محبت را در او بخشكاند.
از اين نگرانيم كه فرزندمان در مدرسه براي حضور در اجتماع تربيت نمي شود، و پس از فارغ التحصيل شدن، توانائي هاي لازم براي ايفاي نقش اجتماعي خود را ندارد.

رویکرد مدرسه ای حكمت، مدرسه اي است كه در پاسخ به اين دغدغه‌ها، در فرایند يك پژوهش بیست و دو ساله ايجاد شده است.

رویکرد مدرسه ای حكمت باورهاي ما را در مورد تعليم و تربيت و مدرسه تغيير مي‌دهد، و محيط متفاوتي از تعليم و تربيت را پيش روي ما قرار مي‌دهد.

در مدرسه مبتنی بر رویکرد حكمت:

قرائت و ترجمه روان قرآن، و تاكيد بر فهم ساده مفاهيم قرآن و تعاليم اهل بيت عليهم السلام، محور تعليمات مدرسه قرار دارد.
پرورش شخصيت و خصوصيات و فرهنگ شاگردان، هدفهاي اصلي مدرسه را، ضمن تعليم مهارتها و دانش، تشكيل مي دهند. اگر در تربيت شخصيت فرزندمان، پشتكار، اعتماد به نفس، جديت،‌ كرامت، خلاقيت، فرهنگ كار و تلاش، بصيرت و معرفت ديني و نظاير آن بصورت برجسته رشد يابد، كسب دانش و مهارتهاي زندگي، تحصيل و كار براي او دشوار نخواهد بود.
شاگرد و مربي در فضاي مدرسه،‌ با مشي استاد و شاگردي زندگي مي‌كنند. شاگرد طي چند سال، با يك مربي در يك كلاس درس ثابت، با تجهيزات و لوازم متعلق به خود، فرايند آموزش را به صورت با ثبات دنبال مي كند.
شاگردان در مدرسه، طي زندگي در يك محيط اجتماعي، و بر عهده گرفتن مسئوليت كارهاي واقعي، براي زندگي در جامعه آماده مي‌شوند و ياد مي‌گيرند چگونه مسائل زندگي خود را حل كرده و روي پاي خود بايستند.
شاگردان مطالب انتزاعي را در كاربردها و فضاي عيني (از جمله در كلاسهاي با موضوعات كاربردي نظير كسب و كار، گردشهاي علمي متعدد، كار عملي در مدرسه، و غرفه‌هاي عملي) ياد مي گيرند،‌ و به جاي حفظ طوطي‌وار، بصيرت و شناخت عميق آنها در يك فرايند تكامل تدريجي افزايش مي يابد. در عين اينكه مطالب كتابهاي درسي نيز به صورت كامل يا از طريق مباحث تركيبي و كاربردي، و يا به صورت درگير شدن مستقيم در كتابهاي درسي، مورد پوشش قرار مي‌گيرد.
در مدرسه مبتني بر فن آوري اطلاعات، نه تنها هر شاگرد مجهز به يك رايانه شخصي است و بسياري از فعاليتهاي آموزشي خود را از طريق آن انجام مي دهد، بلكه مديريت فرايند آموزش، و برنامه ريزي و ارزيابي و ساير فعاليتهاي تعليم و تربيت، از طريق بسترهاي فناوري اطلاعات انجام مي شود.
شاگرد به عنوان پژوهشگر، با رويکرد کلاس معکوس، در يك بستر غني منابع يادگيري‌ قرار مي گيرد. بانك اطلاعاتي جامعي شامل چند هزار ساعت فيلم مستند، علمي و آموزشي، ميليونها صفحه متون الكترونيكي، و نرمافزارها و افزارهاي آموزشي، در شبكه مدرسه، و نيز از طريق اينترنت امن شده در دسترس او است؛ و او به صورت جدي از آن در فرايند آموزش استفاده مي كند. فرهنگ مدرسه براي استفاده از اين محيط غني به صورت تدريجي در حال شكل گيري است، و درگير شدن در اين محيط غني هر سال به صورت موثرتري ارتقاء مي‌يابد.
همكاري و مشاركت فعال خانواده‌ها در امور مدرسه، حضور خانواده‌ها در كلاس و برنامه‌هاي آموزشي- تفريحي نظير گردشهاي علمي، اردوها، مسابقات و كارگروههاي تخصصي، و نيز همياري اعضاء خانواده در انجام امور آموزشي و اجرايي مدرسه بصورت جدي دنبال مي شود.
در مدرسه فراگير و ويژه‌گرا،‌ هر شاگرد به اندازه استعدادها و توانمنديهاي خودش ياد مي‌گيرد، و پيشرفت شاگرد به جاي سنجيده شدن با معيارهاي ثابت و با ديگران، تنها با خودش و پيشرفتهاي خودش مقايسه مي شود. در اين فضا بستري فراهم شده كه شاگردان تيزهوش (و هر شاگردي از ابعادي تيز هوش است)، در كنار شاگردان عادي و حتي شاگردان ديرآموز،‌ در يك فضاي اجتماعي با هم زندگي واقعي را تجربه كرده، در عين اينكه هر كدام بر اساس ظرفيتهاي خود، با سرعت مناسب خود حركت كرده، و پاي همه به هم و كتاب درسي زنجير نمي‌شود. مسير طي شده توسط هر شاگرد، مي‌تواند متفاوت از مسير ساير شاگردان باشد. اين مسير متناسب با خصوصيات و ابعاد شخصيتي و استعدادهاي هر شاگرد تنظيم مي‌شود.
در اینجا شاگردان عملا درگیر کسب و کارهای واقعی می شوند. مدرسه حکمت عملا یک مدرسه کسب و کار است. محیط مدرسه فضائی را برای کسب و کار واقعی بچه ها در داخل مدرسه فراهم می کند. ضمن آنکه محیط مدرسه با تعامل با محیط اجتماعی بیرونی، شرایط کسب و کار شاگردان را به صورت فعالیتهای گروهی، و ارائه خدمات به جامعه فراهم می آورد.
مدرسه به جای محصور کردن و جدا شدن از جامعه، با جامعه اطراف خود تعامل موثری داشته و سعی می کند در جامعه محلی نقش مفیدی داشته باشد. مدرسه تلاش می کند از طریق ارائه خدماتی به جامعه با مشارکت شاگردان، و نیز استفاده از پتانسیلهای جامعه در فعالیتهای مدرسه، محیط جامعه را با مدرسه درگیر کند، و شاگردان مدرسه را نیز درگیر جامعه نماید.
در اينجا از منظر يك مدرسه سالم، تلاش شده تا فضاي سلامت جسمي و رواني شاگردان فراهم شده، و شاگردان براي يادگيري با شوق و انگيزه‌هاي دروني خودشان، با كاهش تنش و اضطراب، به صورتي خودانگيخته تلاش كنند.
آزمايشگاه و كارگاه مدرسه به صورت جدي و فعال در محيط مدرسه پخش شده، و تلاش مي شود تا شاگردان، بصورت دائمي و فعال در آن درگير باشند.
فضاي محيطي مملو از نمايه ها، پوسترها و تابلوهاي آيات قرآن و اسماء كريمه الهي است؛ كه شاگرد را به صورت ناخودآگاه در يادگيري به صورت مشاهده و ارتباط غير مستقيم، درگير مي‌كند.
تسلط كاربردي بر زبان انگليسي به عنوان يكي از اهداف مدرسه قرار گرفته است. هر چند كه هنوز تا تحقق چنين هدفي فاصله داريم، اما براي دستيابي به آن تلاش مي كنيم. تلاش بر آن است كه زبان انگليسي در پشت زمينه محيط عمومي و فعاليتها قرار گيرد، تا شاگردان به صورت ناخودآگاه با آن به صورت كاربردي درگير شوند.
برنامه ورزشي به نحوي در نظر گرفته شده، كه در محيط مناسب، در زمينه هاي مختلف از جمله شنا، ورزشهاي ميداني نظير فوتبال، ميدان موانع، و نيز كوهنوردي، زمينه فعاليت بدني و گروهي شاگردان فراهم شود.
گردشهاي علمي متعدد، برنامه ريزي شده و به هم پيوسته به صورت جدي در دستور كار مدرسه قرار دارد. از اين رو مدرسه حكمت پنجشنبه ها تعطيل نيست، و شاگردان پنجشنبه‌ها نيز به مدرسه مي آيند. برنامه پنجشنبه ها شامل گردش علمي، طبيعت نوردي و كار عملي در مدرسه (نظير باغباني و كارهاي فني)، و نيز مسابقات گروهي مي‌شود. درگردشهاي علمي به صورت برنامه ريزي شده، يادگيري موضوعات مشخصي دنبال مي‌شود. خانواده‌ها نيز مي‌توانند در اين برنامه‌ها شركت كنند.
فضاي مدرسه به عنوان فضاي كار پژوهشي او تعريف شده است. فعاليتهاي رسمي مدرسه از ساعت 8 الي 15 و براي پايه‌هاي بالاتر به تناسب در برخي از روزها تا ساعت 17 تعريف شده است. ضمن آنكه درب مدرسه از ساعت 7 الي 19 براي شاگردان باز است و آنها در اين بازه زماني مي توانند در محل كار خود حضور و فعاليت داشته باشند. اغلب تكاليف وفعاليتهاي آموزشي در كلاس انجام مي‌شود. به همين دليل اغلب نيازي به حمل كيف سنگين به منزل وجود ندارد.
برخي افراد تصور مي كنند كه مدرسه حكمت مدرسه گران قيمتي است. اولا ارزش تعليم و تربيت بسيار بيش از ارقامي است كه براي تربيت فرزندانمان هزينه مي‌كنيم. ثانيا، تلاش كرده‌ايم تا هزينه‌ها را در سطح حداقل نيازهاي آموزش قرار دهيم. در حقيقت براي رسيدن به شرايط مطلوب تعليم و تربيت، نياز به هزينه بيشتري نسبت به وضع كنوني نيز هست.

واقعيت رویکرد مدرسه حكمت، همانطور كه هست!

تعداد زیادی از مدارس هم اکنون رویکرد مدرسه حکمت را دنبال می کنند و از سازوکارهای آن استفاده کرده و از آن الگو یا ایده می گیرند؛ ما فكر مي كنيم امروز ، ضمن اينكه به عنايت خداوند متعال جهش بزرگي را در بسياري از ابعاد در مدرسه ايجاد كرده‌ايم، عملا هنوز با شكل مطلوبي كه در تعليم و تربيت كودكان و نوجوانان ترسيم مي كنيم، فاصله داريم؛ اما با ياري خدا و تلاش همه اعضاء خانواده بزرگ حكمت، به صورت مستمر تلاش مي كنيم تا به اين بهترين شكل عملكرد دستيابيم.